Ruanda ve Yugoslavya’yla ilgili uluslararası savaş
suçları mahkemelerinde görev yapmış bir isim olan Del Ponte, hiçbir şey
yapmayan bir komisyonun daha fazla parçası olamayacağını söyledi.
“Hiçbir siyasi irade tarafından kollanmayan bu komisyonu
bırakıyorum” diyen Del Ponte, Güvenlik Konseyi üyelerini de ”adaleti sağlamayı
istememekle” suçladı. İsviçreli olan Del Ponte’nin açıklamaları ülkesinde
yayımlanan Blick dergisinde yer aldı.
Del Ponte ayrıca bir mahkeme kurulmamasını eleştirdi ve
krizin bu noktasında Suriye’de herkesin kötü tarafta olduğunu söyledi.
İsviçreli savcının istifası sonrasında komisyonda sadece
iki üye kalıyor, komisyonun başkanı Paulo Pinheiro ve Karen Abu Zayd.
Komisyon Pazar günü yayınladığı açıklamada, Del Ponte’nin
ayrılma niyetini Haziran ortasında bildirdiğini belirtti.
Katkıları için Del Ponte’ye teşekkür de eden komisyon,
açıklamasında “Suriye’de çatışmalar bitmezken, komisyon tüm insan hakları
ihlallerini soruşturma, mümkünse ihlal edenleri tespit etme ve adalet önüne
çıkarılmaları için çabaları desteklemekle yükümlüdür ve çalışmalarına devam
etmelidir. Böylesi çabalara her zaman olduğundan daha fazla ihtiyaç vardır”
ifadelerine yer verdi.
Ağustos 2011’de çalışmalarına başlayan komisyon,
Suriye’de işlenen insan hakları ihlallerini tespit etmekle yükümlü. Suriye’de
iç savaşa dönüşen çatışmaların başlamasından bu yana en az 400 bin insanın
hayatını kaybettiği tahmin ediliyor. BM’ye kayıtlı 5 milyon 200 bin mülteci var
ve Suriye içinde 6 milyonu daha evlerinden edilmiş durumda.
Düzenli olarak Suriye’de çatışmaların taraflarının
eylemleriyle ilgili rapor yayınlayan komisyon, savaş suçu ve insanlığa karşı
suçların işlendiğini belirtiyor. Raporlarda ülkedeki çatışmalardan en çok
sivillerin etkilendiğine vurgu yapılıyor ve Güvenlik Konseyi’nden duruma adalet
aranması için Uluslararası Ceza Mahkemesi ya da özel mahkeme yolunu açması
isteniyor.
Rusya ve Çin ise Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri
olarak, böyle bir yargılama yolunu açacak kararları veto ediyorlar.
Komisyon, sadece Suriye rejim güçlerini değil, muhalif
savaşçıları ve IŞİD militanlarını da insan hakları ihlallerinden sorumlu
tutuyor.
Aralık ayında BM Genel Kurulu ulusal, bölgesel ya da
uluslararası mahkemelerde görülecek olası suç ceza davalarıyla ilgili dosyalar
hazırlamak üzere uluslararası bir panel kurulması kararını onaylamıştı. Kararda
Güvenlik Konseyi’ndeki vetolara değinilmemiş ancak dönemin Genel Sekreteri Ban
Ki-moon’un Suriye meselesini Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne götürme çağrısına
vurgu yapılmıştı.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Zeyd Raad El Hüseyin,
Şubat ayındaki açıklamasında yeni panelin, BM Suriye Araştırma Komisyonu’ndan
ayrı ancak tamamlayıcı bir niteliği olacağını belirtmişti.