İran anlaşmayla nelere izin verdi, nelere hakkı var?Tahran anlaşmayla BM'nin Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun askeri üslere kontrollü girişine izin vermiş oldu.Şüpheli nükleer etkinlik olduğu düşünülen üslere giriş, P5+1 (BM Güvenlik Konseyi daimi üyesi 5 ülke ve Almanya) için en önemli taleplerden biriydi.Ancak Tahran, bu denetimlerin İran'ın askeri sırlarını ifşa edecek casusluk faaliyetlerine dönüşmesi endişesi taşıyordu.Kapsamlı Müşterek Eylem Planı adlı anlaşmayla BM'ye kapsamlı denetim izni veriliyor ancak İran'ın giriş izni taleplerine itiraz hakkı bulunuyor.Tahran uranyum zenginleştirmede kullanılacak santifrüj sayısını anlaşmayla üçte iki oranında azaltmayı, zenginleştirilmiş uranyumunun yüzde 98'ini ülke dışına göndermeyi ve plütonyum üretim reaktörünü de çimentoyla doldurmayı kabul etti.Ancak önümüzdeki ilk 10 yıl içinde zenginleştirilmiş uranyum biriktirmeme şartıyla, uranyum konusunda geliştirme ve araştırma yapmasına izin verildi.Donald Trump neden anlaşmadan çekilmek istiyor?ABD Başkanı Donald Trump göreve başlamasının ardından İran'la yapılan felaket anlaşmadan çekileceğim açıklamasında bulundu.Trump anlaşmanın İran'ın bölgedeki hamlelerini kısıtlamaması ve ülkenin füze denemelerine engel olmaması nedeniyle kötü bir anlaşma olduğunu düşünüyor.Beyaz Saray'daki yakın çalışma ekibinde de Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton ve Dışişleri Bakanı Mike Pompeo gibi İran'a şahin bir tutum alınması gerektiğini savunan isimler bulunuyor.Pek çok kişi, ABD'nin anlaşmadan tamamen çekilmeyeceğini, anlaşmanın daha katı bir şekilde uygulanması ve mevcut yaptırımların sıkılaşması için basınç uygulayacağını düşünüyor.Bazı yorumculara göre bu adım Tahran'ın anlaşmayı çiğnemesine ve böylece anlaşmanın geçersiz hale gelmesine yol açabilir.İran ve anlaşmayı imzalayan diğer ülkeler ne düşünüyor?ABD dışındaki P5+1 ülkeleri anlaşmanın devamından yana. ABD'ye giderek Trump'ı anlaşmadan çekilmemeye ikna etmeye çalışan İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson, İran'ın nükleer silahlara sahip olmaması için elimizdeki seçeneklerden en iyisi bu anlaşma diye konuştu.İran Cumhurbaşkanı Ruhani ile uzun bir telefon görüşmesi gerçekleştiren Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da anlaşmanın devamından yana.Ruhani ise anlaşmanın müzakere edilemez olduğunu, İran'ın anlaşma maddelerinin yeniden görüşülmesine izin vermeyeceğini söylüyor.Anlaşmanın ardından yaptırımların kalkması ekonomiyi nasıl etkiledi?Nükleer anlaşma öncesinde İran ekonomisi zor dönemler yaşıyordu.2006'da başlayan yaptırımlar, ülkenin yüzde 8'e varan büyüme oranını bazı yıllar azaltmış, bazı yıllar ise ekonomide yüzde 6'yı aşan küçülmeye yol açmıştı.2015'te imzalanan anlaşmanın ardından IMF verilerine göre 2016'da İran ekonomisi yüzde 12,5 büyüdü. Bu hızlı büyümenin ardından petrol ticaretine yönelik kısıtlamaların kaldırılması yatıyordu.Yaptırımlar kaldırılmadan önce günlük 1,1 milyon varil ihraç eden İran bugün, 2,5 varil ihraç ediyor.
Dünya
08 Mayıs 2018 - 22:10
7 soruda ABD Başkanı Trump'ın 'felaket' dediği Anlaşma
ABD Başkanı Donald Trump, bugün 6 ülkenin İran ile imzaladığı nükleer anlaşmadan çekilip çekilmeme konusunda karar vereceğini açıkladı. Peki 2015'te imzalanan bu anlaşma neleri içeriyor ve İran'ı nasıl etkiliyor? BBC Türkçe derledi.
Dünya
08 Mayıs 2018 - 22:10
İlginizi Çekebilir