Türkiye'de Dolar Neden Yükseldi?

Dino Jeyys, son bir aydır Amerika'da yaşanan ekonomik sıkıntı döneminin başlangıç safhasına tanıklık ettiğini belirtiyor. Costco'da benzin biraz daha ucuza satıldığı için, orada aracıyla kuyrukta beklerken çekiyor videosunu. Costco'da benzinin galonu 2.99 dolar iken, Shell ve benzeri diğer markalarda 3.15 dolardan başlıyor.

Ekmek, peynir, süt gibi temel gıda ürünlerinde de Amerika'da zamlar kendini hissettirmeye başladı. Jeyys, pandeminin ardından normalleşme yaşayan Amerika'da ama özellikle de kendi yaşadığı eyalet Orlando'da, ev fiyatlarının da iki katına yükseldiğini söylüyor. Aynı şekilde kira bedelleri de.

Çünkü yaklaşık iki yıldır devam eden pandemi sürecinde, gerek Trump hükümeti gerekse Biden hükümeti birkaç sefer çok yüksek meblağlarda para basarak gerekli kurumlara ve halka yardım dağıttı. Herkesin bu işsizlik yardımları, kira yardımları dağıtılırken sevindiğini söyleyen Jeyys, bir Türk olarak memleketten, bunun acısının sonradan çıkacağını tecrübe ettiği için hiç de sevinemediğini anlatıyor. 

Ve dediği gibi de oldu. Şu an Amerika'da karşılıksız para basıldığı için devalüasyon, haliyle de enflasyon yaşanıyor. Gıdadan, giyime, marketlerden, restoranlara, benziden, konut giderlerine aklınıza gelebilecek her kalemde ABD'de fiyatlar zamlandı.

Aracını bir önceki sefer 42 dolara doldurduğunu söyleyen Jeyys, bu sefer gelen zamlarla 46 dolara dolduruyor.Ve alışveriş yapıp fiyatları karşılaştırmak için market alanına geçiyor.

ET FİYATLARI
Şu anda 4.80 pound et 71.95 dolar, fakat bu gramajdaki et daha önceden 60-65 dolar fiyat aralığında satılıyordu Jeyys'in ifadesine göre. Çünkü 1 pound etin fiyatı 11.99 dolar iken, şimdi 14.99 dolar olmuş. 4.63 pound et 69.40 dolar. 3.5 pound'luk et 45 dolar. Kuşbaşılarda ise; 4 pound'luk et 20 dolar. 

SÜT FİYATLARI
1 galon sütün fiyatı, 2.75 dolardan 3.27 dolara çıkmış.

YUMURTA FİYATLARI
3.99 dolar normal yumurta, organik olanlar ise 6.99 dolar. Kendi aldığı serbest gezen tavuk yumurtası ise 7.99 dolardan 8.39 dolara yükselmiş. 40 cent zamlanmış.

SU FİYATLARI
Suya da zam geldiğini belirten Jeyys, bir önceki alışverişinde 2.89 dolardan aldığı suyu şimdi 3.19 dolara alıyor.

Toplamda 40'lı 5 adet su, bir koli yumurta ve bir galon sütü 27.60 dolara satın aldı Jeyys. Önceden 23 dolar tuutuğunu söylüyor.

Sadece alışveriş ve konut fiyatları değil, ödedikleri faturalara da devletin zam yaptığına işaret eden Jeyys, normalde 120 dolar civarı gelen elektriğe bu ay 185 dolar fatura geldiğini söylüyor.

TÜRKİYE'DE DOLARIN 10 LİRA SEVİYESİNE DAYANMASININ SEBEBİ 2008 YILINDAKİ EKONOMİK KRİZ!
Jeyys, 2008 yılında dünya genelinde yaşanan ekonomik krizin, dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından "Kriz, Türkiye'yi teğet geçti." sözleriyle tarihe geçtiğini hatırlatıyor. Ama o zaman Türkiye'yi teğet geçen krizin faturasını, Türkiye'nin şimdi ödediğini söylüyor.

Şöyle ki; Amerika'nın Galveston ve Baltimore Limanları'nı Arap dünyasının satın almak istediğini, daha doğrusu 49 yıllığına kiralamak istediğini hatırlatıyor Jeyys. Amerika'nın o zamanki hükümetinin de kendi paralarıyla dünyanın en işlek limanlarını kiralamanın anlamsız olacağı kararına vararak, para basmaktansa dünyadaki parayı toplamaya karar verdiğini söylüyor. 

Yani 0.70 cent'e para basmaktansa, parayı toplamaya karar verdiler. Sigorta şirketlerinin güvencesiyle bankaların paralarını alıp işlettiler. Böyle böyle para basmadan, dünya genelindeki paraları toplayıp işlettiler.

Fakat bankalar batmaya başladı. Battığını söyleyen banka sigorta şirketinden parasını istedi. Ancak sigorta şirketi de ana paranın ancak üçte ikisini ödeyebildi. Çünkü her bankanın tüm parasını karşılayamayınca "Biz de battık!" dedi.

İşte Jeyys'in anlattığı bu duruma göre, Amerika'nın o dönem dünya genelindeki paraları toplaması nedeniyle diğer ülkelerde ekonomik kriz patladı. O dönem İngiltere, bu ekonomik krizin etkilerinin en az 25 yıl devam edeceğini açıkladı. Ve dediği gibi de oldu. Etkisi hala devam ediyor.

Türkiye'ye gelecek olursak; dolar neden bu kadar yükseliyor? Amerika'ya gelen zamlar sadece Türkiye'ye değil tüm dünyaya yansıyor. Fakat Türkiye'de farklı faktörler de devreye giriyor Jeyys'e göre. Mesela üretim yapılmaması!

Daha detaylı bilgi almak için videoyu izleyebilirsiniz.

KAYNAK: Dino Jeyss